Η εργατική Πρωτομαγιά και η παράδοσή μας

Η ημέρα μνήμης της Εργατικής Πρωτομαγιάς είναι μία διεθνής εορτή. Έχει θεσμοθετηθεί από την πολιτεία να εορτάζεται ως αργία κάθε 1η Μαΐου ή κατά την συναφέστερη ημέρα εάν συμπίπτει με άλλη αργία. 

Θυμόμαστε αυτήν την ημέρα την ανθρώπινη αξιοπρέπεια που αρμόζει σε κάθε εργαζόμενο, και ιδιαίτερα τους αγώνες των σκληρά εργαζομένων ώστε να μπορούν να έχουν αξιοπρεπείς όρους εργασίας.

Δεν είναι τυχαίο ότι η λέξη «εργασία» σημαίνει να παράγουμε έργο, ενώ η «δουλειά» είναι λέξη που παραπέμπει στην δουλεία. Η μεν εργασία είναι αυταξία, διότι ισορροπεί τον άνθρωπο. Η δε δουλεία-δουλειά στερεί τον άνθρωπο από την ελευθερία του. Θυμόμαστε ότι και οι αρχαίοι Αθηναίοι είχαν μία αντίστοιχη έννοια της σημερινής «δουλειάς» με την «α-σχολία», δηλαδή την έλλειψη σχόλης (βλ. «σχολείο»), που ήταν ο ελεύθερος ποιοτικός χρόνος να καλλιεργήσουν το πνεύμα τους και να γυμνάσουν το σώμα τους.

Α. Τί εορτάζουμε την «Εργατική Πρωτομαγιά»;

Η απάνθρωπη εκμετάλλευση της ανθρώπινης εργασίας δεν είναι κάτι νέο στην ιστορία της ανθρωπότητας. Όμως με τη βιομηχανική επανάσταση και τη μαζική προσέλευση στα εργοστάσια, μπορούσε να υπάρξει κοινή αντίληψη ανάμεσα στους εργάτες ότι οι συνθήκες δουλειάς τους ήταν απαράδεκτες. Έτσι ξεκίνησαν σταδιακά οι εργαζόμενοι σε εργοστάσια των πλέον βιομηχανοποιημένων χωρών να οργανώνονται σε εργατικά και συνδικαλιστικά κινήματα στα τέλη του 19ου αιώνα και να κινητοποιούνται με στόχο τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας τόσο για τους εργαζόμενους όσο και για τη δημόσια υγεία και ασφάλεια. 

Στις ΗΠΑ την περίοδο εκείνη το κανονιστικό πλαίσιο εργασίας ήταν σχεδόν ανύπαρκτο και οι εργοδότες μπορούσαν να απασχολούν το προσωπικό τους κατά το δοκούν, ακόμη και τις Κυριακές. Την 1η Μαΐου 1886, με επίκεντρο το Σικάγο, την κατεξοχήν βιομηχανοποιημένη τότε πόλη των ΗΠΑ με 350.000 εργάτες σε 1.200 εργοστάσια, τα εργατικά συνδικάτα των ΗΠΑ ξεκίνησαν την έναρξη απεργιακών κινητοποιήσεων για να διεκδικήσουν το οκτάωρο. Οι μαζικές διαδηλώσεις εξετράπησαν σε αιματοχυσία, με την επέμβαση μισθωμένων εντολοδόχων των εργοδοτών και την ένοπλη αστυνομία να απαντά. Το θλιβερό αποτέλεσμα των επομένων ημερών ήταν τέσσερις νεκροί εργάτες, επτά νεκροί αστυνομικοί, καθώς και ένας τριψήφιος αριθμός τραυματιών, ορισμένοι εκ των οποίων υπέκυψαν τις επόμενες ημέρες στα τραύματά τους. Κακοδικία οδήγησε 8 συνδικαλιστές σε ισόβια ή θανατική ποινή. Σε ανάμνηση του ξεσηκωμού των εργατών του Σικάγο, η Πρωτομαγιά καθιερώθηκε ως εργατική γιορτή το 1889 στη 2η σοσιαλιστική διεθνή στο Παρίσι. 

Στον ελληνικό χώρο η πρώτη καταγραφόμενη απεργιακή κινητοποίηση αποδίδεται στους καπνεργάτες της Δράμας το 1888 επί οθωμανοκρατίας. Το 1892 έγινε η πρώτη συμβολική πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση στο νεοελληνικό κράτος από τον Σταύρο Καλλέργη, ενώ την επόμενη χρονιά ήταν ο πρώτος μαζικός εορτασμός με διαδήλωση 2.000 εργατών που ζητούσαν οκτάωρη εργασία, καθιέρωση της Κυριακής ως αργίας, καθώς και υγειονομική περίθαλψη και σύνταξη στα θύματα εργατικών ατυχημάτων με έξοδα της Πολιτείας.

Β. Τί κάνουν οι κυβερνήσεις μας 

Στα δίκαια αιτήματα των εργατών κώφευαν συστηματικά οι δημοκρατικές κυβερνήσεις, που υποτίθεται ότι υπηρετούν τον Λαό, αλλά ψήφιζαν νόμους γεμάτους εξαιρέσεις και τους οποίους δεν εφάρμοζαν, σπρώχνοντας με αυτόν τον τρόπο τους εργάτες και τα δίκαια αιτήματά τους στην πολιτική εκμετάλλευση του κομμουνισμού. 

Όσα δεν θέσπισε ή δεν εφάρμοσε η κομματοκρατία, τα υλοποίησε εν πολλοίς ο Ιωάννης Μεταξάς. Το 1936 θεσπίζει την υποχρεωτική διαιτησία του κράτους, ώστε ούτε οι εργάτες να αδικούνται, ούτε οι εργοδότες να εκβιάζονται. Εφαρμόζει την οκτάωρη εργασία, το κατώτατο ημερομίσθιο, την εργασιακή προστασία της μητρότητας, την Κυριακή αργία, ενώ στην πορεία θέτει σε πραγματική λειτουργία το ΙΚΑ (που είχε ιδρυθεί στα χαρτιά από το 1932) και θεσπίζει τον πρόδρομο του ΟΑΕΔ («Εργατική Οργάνωσις Μετακινήσεως και Προστασίας Ανέργων»). Όπως επίσης καθιερώνει και την επίσημη αργία εορτασμού της εργατικής πρωτομαγιάς.

Με αυτόν τον τρόπο, έπαψαν οι εισαγωγείς του διεθνούς κομμουνισμού να μονοπωλούν το αποκλειστικό «προνόμιο» να εκπροσωπούν τους εργάτες. Από τους τωρινούς τους διαδόχους, ακούγεται συχνά η γκρίνια ότι η Εργατική Πρωτομαγιά «δεν είναι αργία, είναι απεργία», ίσως για δύο λόγους:

• Πρώτον, διότι έχουν την αγωνία να διαφοροποιηθούν από την φιλεργατική κοινωνική πολιτική οποιουδήποτε ηγέτη δεν ήταν «δικός τους».
• Δεύτερον, επειδή η εθνική αργία ενώνει τον Λαό σε κοινές αξίες, ενώ η απεργία τον διχάζει σε ταξικές λογικές. Και σε κάποιους αρέσει ο διχασμός.

Μακάρι οι δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις να αγαπούσαν τον Έλληνα εργαζόμενο περισσότερο από όσο τον αγάπησε ο Μεταξάς. Δυστυχώς δεν το κάνουν γιατί πριν από τον Ελληνικό Λαό αγαπούν την κομματοκρατία τους, την οποία έχουν θεοποιήσει.

Η κακή μορφή του συνδικαλισμού εργαλειοποιήθηκε από την κομματοκρατία ως δούρειος ίππος εις βάρος της επιχειρηματικής προόδου της χώρας. Από τη δεκαετία του ’80 και εξής, η ελληνική βιομηχανία συστηματικά παρέλυε από τις απεργιακές κινητοποιήσεις, διώχνοντας ή αποτρέποντας επενδύσεις ελληνικών και ξένων επιχειρηματικών σχεδίων. 

Στα χρόνια των εγκληματικών Μνημονίων, τσαλακώθηκαν τα εργασιακά δικαιώματα. Με δικαιολογία ότι το δημόσιο ήταν υπερχρεωμένο, ποδοπατήθηκαν οι μισθοί του ιδιωτικού τομέα και οι μισθοί πείνας έγιναν πραγματικότητα για πολλούς. Οι απολύσεις και οι μειώσεις μισθών έγιναν παιχνίδι. Η μεσαία εισοδηματική τάξη πορεύθηκε σε αργό θάνατο. Η διάδοση της μερικής απασχόλησης ανάχθηκε σε επίτευγμα. Το όριο συνταξιοδότησης αυξάνεται σχεδόν κατά την ηλικία μας. Η Κυριακή αργία αποϊεροποιήθηκε, καταντώντας διακόπτης που αναβοσβήνει. Η μαύρη εργασία και το παραεμπόριο άνθισαν. Η ελληνική μικρομεσαία επιχείρηση καταποντίστηκε, για να γίνουμε όλοι υπάλληλοι σε πολυεθνικές αλυσίδες. Και το χειρότερο ίσως, αναρίθμητα Ελληνόπουλα στρέφουν την πλάτη στην γενέτειρα και, αντί να νοσταλγούν τον τόπο τους ζώντας στον τόπο τους, προτιμούν να τον νοσταλγούν από μακριά.

Και ιδιαιτέρως στα πρόσφατα χρόνια που οι «σωτήρες» μας κλείδωσαν όλη την οικονομία για το καλό μας, μάθαμε ότι είναι πιο εύκολο να παραγγέλνουμε από το διαδίκτυο, παρά να δούμε κατά πρόσωπον τον γείτονα και εργαζόμενο της δικής μας τοπικής οικονομίας και να τον στηρίξουμε. Και η ιερότητα του ιδιωτικού χώρου του σπιτιού παραβιάστηκε συθέμελα, καθώς βλέπουμε το τυρί (δηλαδή την ευκολία της τηλεργασίας), αλλά τη φάκα δεν τη βλέπουμε (δηλαδή το άπλωμα της εργασίας μέσα στο 24ωρο και ως απρόσκλητο «μουσαφίρη» στην οικογενειακή ζωή). 

Φυσικά, κάποια πράγματά δεν άλλαξαν. Ο κομματικός κατ’ επάγγελμα συνδικαλισμός παρέμεινε όπλο πολιτικής αναρρίχησης, με διαμαρτυρία χάριν της διαμαρτυρίας και ακατάσχετη δικαιωματολογία. Η λέξη «συνδικαλιστής» κατάντησε να προκαλεί την αποστροφή στη συνείδηση πολλών απλών εργαζομένων. 

Επίσης δεν άλλαξε η επιλεκτική παροχή δικαιωμάτων για ημέτερους. Μοναδική κοινή μέριμνα των βουλευτών παραμένει η ψήφιση αυξήσεων στις παροχές τους. Ο δημόσιος τομέας συνεχίζει να κατακερματίζεται σε οργανισμούς με όρους δημοσίου αλλά διοικητικούς μισθούς «golden boys». Η οικογενειοκρατία των κομμάτων συνεχίζει να διορίζει γιους, ανήψια και λοιπούς συγγενείς σε απίθανες θέσεις με ασύλληπτους μισθούς. Οι «επαγγελματίες εκπρόσωποι της εργατιάς», που αφήναν απλήρωτους εργαζομένους στα του οίκου τους, εξακολουθούν να είναι ένα από τα πλουσιότερα κόμματα της Ευρώπης. Και τέλος, δυο μόλις τετράγωνα απόσταση από το αμαρτωλό εθνικό κοινοβούλιο, συνεχίζει να βλέπει κανείς διάσπαρτους σε κάθε γωνιά άστεγους Έλληνες, που δεν είναι «συγγενείς», ούτε πέρασαν παράνομα τα σύνορα, ούτε τους υπερασπίζονται εργατοπατέρες. 

Κατά τα άλλα, «Ζήτω η Εργατική Πρωτομαγιά!» αναφωνούν προκλητικά όσοι κατέστρεψαν τη μεσαία τάξη, χρεωκόπησαν τα εργοστάσια με τις αθρόες κομματικές προσλήψεις, εξέθρεψαν τον κακώς εννοούμενο συνδικαλισμό.

Γ. Τί μάς διδάσκει η Παράδοση της Ρωμηοσύνης μας;

Το δίκαιο του οκταώρου υπάρχει καταγεγραμμένο στην σπουδαία μας παράδοση προτού εφευρεθούν η «δεξιά» και η «αριστερά». Οι μοναστικές κοινοβιακές κοινότητες προβλέπουν ακριβώς το 24ωρο του μοναχού να χωρίζεται σε ένα οκτάωρο διακονημάτων (δηλαδή εργασίας), ένα οκτάωρο προσευχής και ένα οκτάωρο προσωπικής ανάπαυσης. 

Η ιδέα ότι τα περισσεύματα των πλουσίων είναι κλεμμένα από τις τσέπες των πτωχών, δεν είναι αριστερή. Διέπει τους πύρινους λόγους του Μεγάλου Βασιλείου και του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, που με παρρησία κήρυξαν κατά πρόσωπον στους μεγιστάνες της εποχής τους. Η φιλεργατική σκέψη αποδεικνύεται στις επιστολές του Μεγάλου Βασιλείου που προσπαθούσε να λύσει προβλήματα εργαζομένων στα ορυχεία του Ταύρου της Μικράς Ασίας. 

Η κοινωνική αλληλεγγύη και η αναδιανομή του εισοδήματος βρίσκει το πρότυπό της στη «Βασιλειάδα», το πρωτοπόρο καθίδρυμα του Μεγάλου Βασιλείου που δωρεάν αναλάμβανε, μεταξύ τόσων άλλων, την ιατρική περίθαλψη των φτωχών άρρωστων και την επαγγελματική κατάρτιση των ανειδίκευτων, διανέμοντας αγαθά όπως τρόφιμα, ρούχα, χρήματα και κάθε είδους βοήθεια σε φτωχές οικογένειες και άπορους. 

Η Κυριακή αργία καθιερώθηκε πριν από 1.700 χρόνια, από τον Μέγα Κωνσταντίνο. Γι' αυτήν μαρτύρησε ο εθνοϊερομάρτυρας και ισαπόστολος Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός. 

Δ. Επτά προτάσεις για τη μελλοντική ΝΙΚΗ της Εργατικής Πρωτομαγιάς

1. Η Νίκη υποστηρίζει την εξυγίανση του συνδικαλισμού, δηλαδή την κατάργηση της επιρροής των κομμάτων, ώστε τα δικαιώματα των εργαζομένων να προστατεύονται μακριά από κομματικές παρωπίδες και πολιτικές ιδεοληψίες. Οι εκλογές σωματείων εργαζομένων να εκλέγουν πρόσωπα και όχι συνδυασμούς που πρόσκεινται σε κόμματα. 
2. Περαιτέρω, υποστηρίζουμε την κατάργηση του «κατ' επάγγελμα συνδικαλισμού», ιδρύοντας Σχολή Εργασιακής Νομοθεσίας, με ελεύθερη, ευέλικτη και δωρεάν φοίτηση για κάθε εργαζόμενο, ως απαραίτητη προϋπόθεση για να διεκδικήσει εργαζόμενος συνδικαλιστικά καθήκοντα. Με αυτόν τον τρόπο καταργείται η «ελίτ» των καλοεκπαιδευμένων «επαγγελματιών συνδικαλιστών» και των κομματικών μηχανισμών που τους υποστηρίζουν. Έτσι, ο συνδικαλισμός γίνεται πραγματικά μία δημοκρατική διαδικασία που δίνει γνωστικά εφόδια σε όλους τους εργαζόμενους, για να γνωρίζουν και να υπερασπίζονται τα δικαιώματά τους.
3. Η επανοχύρωση των εργασιακών δικαιωμάτων που στερήθηκε ο Έλληνας εργαζόμενος στα χρόνια των μνημονίων είναι προτεραιότητα. 
4. Η Κυριακή είναι αργία – ένα αδιαπραγμάτευτο κόσμημα του πολιτισμού μας, που διασφαλίζει την οικογενειακή συνοχή, συμβάλλει στην καλύτερη ψυχολογία των εργαζομένων, διασφαλίζει τη μικρομεσαία οικογενειακή επιχείρηση απέναντι σε ισχυρότερα επιχειρηματικά σχήματα. Οι προσπάθειες κατάργησης της Κυριακής αργίας, όχι μόνο δεν τονώνουν την αγορά, αλλά είτε επιβαρύνουν με πρόσθετο κόπο την οικογενειακή επιχείρηση, είτε οδηγούν σε στυγνή εκμετάλλευση του εργαζομένου, που μηχανοποιείται. Η ασταμάτητη λειτουργία της αγοράς ευνοεί μόνο τη νοοτροπία του υπερκαταναλωτισμού και παραβλέπει ότι ο άνθρωπος δεν είναι μόνο ύλη, αλλά και πνεύμα και ότι εκτός από την ανάγκη της εργασίας υπάρχει και η ανάγκη της ξεκούρασης, της ψυχαγωγίας και της πνευματικής καλλιέργειας και δημιουργίας. 
5. Δίνουμε προτεραιότητα στην πλήρη απασχόληση που δημιουργεί ελεύθερους και χαρούμενους πολίτες. Αυξάνοντας την ωριαία αμοιβή μερικής απασχόλησης έναντι της πλήρους απασχόλησης, ταυτόχρονα δε και μειώνοντας τις εργοδοτικές εισφορές για πλήρη απασχόληση, παρέχουμε αφ' ενός κίνητρο στις επιχειρήσεις για πλήρη απασχόληση, αλλά και βελτίωση των οικονομικών όσων θα παραμένουν σε μερική απασχόληση.
6. Η σπουδαιότερη ίσως πρόταση της ΝΙΚΗΣ, είναι η συμμετοχή των εργαζομένων στα κέρδη της επιχείρησης. Είναι ένα κίνητρο, ώστε αφενός ο εργαζόμενος να εργάζεται φιλότιμα, ο δε εργοδότης να αντιμετωπίζει τον εργαζόμενο ως τον πλησίον του. Αντί λοιπόν το κράτος να καταληστεύει με υπερφορολόγηση και προκαταβολές φόρου την επιχείρηση, ας δημιουργήσει προϋποθέσεις για πιστούς και φιλότιμους εργαζομένους. Μακριά από την τοξικότητα του ταξικού διχασμού, θέτουμε τις βάσεις για εθνική ενότητα, εργασιακή ειρήνη, έμπρακτη αλλαγή νοοτροπίας.
7. Οφείλει η Πολιτεία να αναδείξει επιτέλους ως αξίες τη φιλότιμη εργασία και το έντιμο κέρδος. Τα λανθασμένα πρότυπα που βομβαρδίζουν ανελέητα από τις τηλεοράσεις τη νεολαία μας, δείχνοντας τον δρόμο του εύκολου και γρήγορου κέρδους και της ανούσιας εφήμερης δημοσιότητας, οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια στον εκφυλισμό της κοινωνίας και στη μετατροπή της εργασίας από παραγωγή έργου σε δουλειά - δουλεία.

Είναι καιρός να σεβαστούμε τις ρίζες μας και να αμείψουμε το φιλότιμο.

Ούτε αριστερά, ούτε δεξιά – αλλά μπροστά! Αυτή θα είναι η ΝΙΚΗ της Εργατικής Πρωτομαγιάς!